Verantwoording

Achtergrondinformatie

Sinds het schooljaar 2014-2015 werken basisscholen verplicht met een leerlingvolgsysteem (LVS). Mede daardoor neemt ook op het gebied van bewegingsonderwijs het gebruik en aanbod van leerlingvolg- en meetsystemen steeds meer toe. Mede door die toename merken we dat niet alle professionals (in opleiding) een duidelijk beeld hebben van het aanbod en de mogelijkheden van deze systemen. De Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO) is daarom in samenwerking met het Mulier Instituut gestart met de ontwikkeling van een online kennisbank en keuzewijzer waarin overzichtelijk wordt gemaakt welke leerlingvolg- en meetsystemen er zijn op het gebied van bewegingsonderwijs en LO en in welke opzichten deze systemen van elkaar verschillen.

Indeling doelgroep en doelen

Om duidelijk te maken wat de verschillen zijn tussen de leerlingvolgsystemen en motorische testen is nagegaan voor welke leerjaren ze zijn ontwikkeld en is een indeling gemaakt in vier doelen. Bij sommige systemen en testen is er sprake van meerdere doelen. De doelen zijn:

  1. SCREENEN = Ontwikkeling beweegvaardigheden vaststellen op leerlingniveau, gericht op:
    • Selecteren van leerlingen – diagnostisch gebruik gericht op het signaleren van achterstanden;
    • Classificeren van leerlingen (beoordelen, cijfer bepalen), bijvoorbeeld van maximaal aeroob vermogen of lenigheid bij fitheidstesten. We spreken van screenen onderbouwd wanneer referentiewaarden voor Nederland beschikbaar zijn.
  2. VOLGEN = Vorderingen volgen op leerlingniveau voor het beoordelen/verbeteren van het onderwijsleerproces
    • de leerkracht informeren over het verloop van het leerproces bij de leerlingen. Op basis van die informatie kan het onderwijs aan individuele leerlingen of groepen leerlingen indien nodig worden aangepast. We maken onderscheid tussen systemen specifiek gericht op leergebied bewegen en sport en algemene systemen voor meerdere leergebieden.
  3. VERGELIJKEN = Vorderingen volgen voor het beoordelen van groepen leerlingen / klassen en scholen
    • De resultaten die individuele leerlingen van een bepaalde groep of school behaald hebben, worden dan gebruikt om informatie over de groep of de school te geven of met andere groepen of scholen te vergelijken.
  4. EVALUEREN = Vorderingen volgen voor het beoordelen van de kwaliteit van het onderwijs (verantwoording aan derden, evaluatie)
    • De resultaten zijn niet bedoeld voor het beoordelen van leerlingen en scholen maar om betrokkenen bij het onderwijs te informeren over de stand van zaken van het onderwijs

Werkwijze

Vanaf september 2018 zijn KVLO en Mulier Instituut bezig met het verzamelen, selecteren en beschrijven van alle leerlingvolgsystemen en motorische testen voor het primair onderwijs (PO), voorgezet onderwijs (VO), en middelbaar beroepsonderwijs (MBO) relevant voor het bewegingsonderwijs of het vak LO. Dit is gedaan met hulp van een zorgvuldig samengesteld expertteam. De keuze voor de opgenomen leerlingvolgsystemen en motorische testen is tot stand gekomen op grond van opgestelde criteria, namelijk:

  • het is landelijk beschikbaar. Lokale LVS per gemeente nemen we daarom nu niet mee;
  • het is gekoppeld aan bewegingsonderwijs, onderwijs bewegen en sport of leren bewegen op school. Het hoeft niet noodzakelijkerwijs een beweegelement te bevatten, kan ook een schriftelijke werkvorm hebben, maar doel van het LVS/test is om gegevens te verkrijgen die van belang zijn voor bewegingsonderwijs;
  • het LVS is voor PO, VO en MBO (4-18 jarigen). Bij de eerstvolgende aanvulling van de kennisbank zullen ook de LVS/testen voor de voorschoolse leeftijd (2-4 jarigen) aan bod komen;
  • het kan betrekking hebben op verschillende aspecten van het leerproces, bijvoorbeeld motorische vaardigheid, maar ook op motivatie, sociaal gedrag, participatie of andere resultaten, zoals fitheid;
  • hij de ontwikkeling van motorische vaardigheden richten we ons primair op de zogenaamde grove motoriek, de fijne motoriek valt buiten de scope.

Om in de kennisbank opgenomen te kunnen worden moet de desbetreffende LVS/test, naast bovengenoemde punten, ook:

  • actueel in Nederland gebruikt worden of verkrijgbaar zijn;
  • voor het Nederlands taalgebied zijn geconstrueerd, vertaald en/of bewerkt;
  • een gestandaardiseerd afnameprocedure hebben;
  • voor professioneel gebruik zijn ontwikkeld;
  • direct of indirect uitspraken over personen mogelijk maken;
  • bij voorkeur zijn onderzocht op validiteit, betrouwbaarheid en normering.

De samenstellers hebben een beschrijvingsformat voor de verschillende eigenschappen en kenmerken van leerlingvolgsystemen en testen opgesteld (aansluitend bij Hollenberg, Van der Lubbe & Sanders: Toetsen op School Primair onderwijs. CITO Arnhem, 2017) en de voorhanden publieke informatie daarover verzameld. Voorbeelden van deze kenmerken zijn: algemene beschrijving, doel, doelgroep, meetmethode, registratie, kosten, ondersteuning, etc.
Voor de informatie over testen is teruggegrepen op Stege, J., Jongert, T., & Vries, S. de. (2013). Fitheidstesten voor de jeugd. Leiden: TNO.

Hierna zijn de ontwikkelaars van de verschillende leerlingvolgsystemen en testen benaderd met de vraag of zij het (deels) ingevulde format zorgvuldig wilden controleren en waar nodig te corrigeren of aan te vullen. Tot slot zijn deze documenten weer redactioneel nagelopen door co-referenten en/of gebruikers.

Publicatie en laatste update

De kennisbank is 13 maart 2019 in concept gepresenteerd op de Dag voor LO 2019 van de KVLO. Vanaf 1 november 2019 is de kennisbank en keuzewijzer online gepubliceerd en toegankelijk voor iedereen.

Laatste update: 15 september 2019